Gizartea -
Aurkikuntza
Munduko ogirik zaharrena aurkitu duen ikerlariak Marie Sklodowska-Curie beka jaso du
Amaia Herranzek ikaztutako ogi baten hondarrak aurkitu ditu Jordaniako aztarnategi batean. Europar Batasunak eskainitako laguntzari esker, bi urtez jarraitu ahalko du ikertzen.
eitb.eus
Amaia Arranz euskal arkeobotanikariak Europar Batasunak ikerketa eta berrikuntza sustatzeko eskainitako Marie Sklodowska-Curie bakarkako beka jaso berri du, gizateriaren lehen ogi hondarrak ikertzen jarraitzeko.
Amaia Arranz Otaegui tolosarrak duela 14.400 urte egindako ogi baten hondarrak aurkitu ditu Jordaniako aztarnategi batean, ikazturik. Aurkikuntza horren arabera, Jordania ipar-ekialdean bizi ziren ehiztari-biltzaile taldeek gizateriaren lehen ogiak egin zituzten, nekazaritza bera asmatu baino 4.000 urte lehenago.
Arranz Kopenhageko Unibertsitatean ari da lanean, eta Londresko Unibertsitateko (UCL) eta Cambridge Unibertsitateko beste ikerlari batzuekin egin du aurkikuntza.
Twitter bidez zabaldutako mezuan, Arranz pozik agertu da bi urterako laguntza jaso baitu. "Bi ikerketa urte zoragarri ditut aurretik", esan du sare sozialean.
Ikerketa lana AEBko Proceedings of the National Academic Science (PNAS) aldizkari zientifiko ezagunak kaleratu du.
Jordaniako "Shubayqa 1" aztarnategia. Argazkia: Amaia Erranz
Gizateriaren lehen ogi hondarrak
Jordaniako "Shubayqa 1" aztarnategian ikaztutako 24 janari-hondar aurkitu eta aztertu ditu Arranzek. Ikerlanari esker ondorioztatu ahal izan dutenez, gure arbasoek garagarra, oloa eta espeltaren tankerakoak eho, bahetu eta oratu zituzten, gero ogia egin ahal izateko. Topatutako hondarrak Europan edota Turkian Neolito garaian atzemandako ogien oso antzekoak dira.
"Duela gutxira arte, arkeobotanikak haziak eta ikatzak ikertzen zituen, aztarnategietan zeuden janari-hondarrak kontuan hartu barik. Gure arbasoek zuten dietaren informazio zuzenagoa eman dezakete hondarrok eta diziplina erabat berria da", azaldu du Arranzek ETBko "Teknopolis" saioan.
Arranzen hitzetan, tankerako hondarrak "atzematea ez da erraza, forma bakoak eta itsusiak direlako. Aditu ez den norbaitek simaurrarekin, tuberkuluekin edo egoera txarrean dagoen ikatzarekin nahas ditzake".
Euskal ikerlariak aitortu zuenez hasieran ez zen aurkikuntzaz jabetu. Atzemandakoa Lara Gonzalez Carretero lankide eta ikerketaren egilekidearekin partekatzean konturatu omen zen: "Hondarrak mahai gainean ikustean, Turkiako Catalhuyuk Neolitoko aztarnategian topatutako ogi hondarren antz handia zutela esan zidan Larak. Ziplo jausi ginen ia".
Arranzek topatutako ogi hondarrak eskaneatuta. Argazkia: Amaia Erranz
"Pentsa liteke pita motako ogia egin zutela", argitu du ikerlariak. Horren hitzetan, gaur egun "oinarrizko elikagaia" bada ere, garai hartan ogia ez zen "eguneroko jaki". Nabarmendu duenez, nekazaritzaren asmakizunarekin eta zerealen etxekotzearekin egin zen "ohiko".
Orain, bi urtez ikerketa lanekin jarraitu ahal izango du Marie Sklodowska-Curie bakarkako bekari esker.
