Bilatu

Historia

1 / 28 Hurrengoa

Franck Dolosor: ''Frantzian gizon hauek egindako ahaztu behar ez dela esaten dute''

Publikatuta: 2025/04/02 20:27 (UTC+2) Azken eguneratzea: 2025/04/02 20:27 (UTC+2)

Franck Dolosorrek 'Gernika Batailoia' liburua argitaratu du. Gernika batailoiari buruzko argitaratu gabeko argazki agiri eta elkarrizketak bildu ditu liburuan. Bordele inguruan borrokan ibili zirenen istorioak bildu ditu.

1,4 milioi urte dituzte dute Atapuercan aurkitutako hominido zaharrenaren hezurrek

Publikatuta: 2025/03/12 21:40 (UTC+1) Azken eguneratzea: 2025/03/13 13:20 (UTC+1)

Aurkikuntza "Nature" aldizkarian argitaratu dute. Ikerketaren arabera, hezurrak homo affinis erectus espezieko gizaki batenak dira eta hominidoek Europan izan zuten bilakaera ulertzen lagunduko dute.

Atapuercan giza espezie berri baten aurpegi-hezurrak aurkitu dituzte: Homo affinis erectus

Publikatuta: 2025/03/12 21:21 (UTC+1) Azken eguneratzea: 2025/03/13 10:49 (UTC+1)

Europa mendebaldean aurkitutako giza aztarnarik zaharrenak dira, 1,4 eta 1,1 milioi urte bitartekoak. Ikertzaileek argi dute, aurkikuntzak frogatzen du Homo antecessor iritsi aurretik Europa mendebaldean beste espezie bat egon zela.

Duela 75 urteko Euskal Herriko soinu, kanta eta lekukotzak, Alan Lomax estatubatuarraren eskutik

Publikatuta: 2025/02/01 16:13 (UTC+1) Azken eguneratzea: 2025/02/01 16:13 (UTC+1)

Presoak, bertsolariak, kotoi biltzaileak eta txistulari bandak grabatu zituen, besteak beste. 50eko hamarkadan, Alan Lomax estatubatuarra munduan barrena ibili zen, grabagailua hartuta, bazterretako ahots eta kultur adierazpenak grabatzen. Horietako batzuk entzun ditugu Juan Aldaz soziologoarekin

Espirituen laguntzaz margotzen zuen emakume aitzindaria

Publikatuta: 2025/01/18 16:37 (UTC+1) Azken eguneratzea: 2025/01/18 16:37 (UTC+1)

Espiritismo saioetan bere baitan sartzen ziren espirituen bitartez hasi zen Hilma Af Klint arte abstraktua egiten. Margolari suediarra izan zen mota horretako koadroak egiten lehena, Kandinski bera baino lehen. Dena den, inork gutxik ezagautu du orain arte. Juan Aldaz soziologoak ezagutarazi digu

Ponpeian inoiz agertu den gune termalik handiena aurkitu dute

Publikatuta: 2025/01/17 20:55 (UTC+1) Azken eguneratzea: 2025/01/18 09:56 (UTC+1)

Bankete-areto baten ondoan dago gunea, eta Ponpeiako Regio IX eremuko 10. uharteko indusketetan agertu da. Honek, duela bi mila urte bertan bizi zirenen oparotasuna eta ugaritasuna erakusten du.

Milaka lagunek bisitatu dute Nafarroako Museoa Irulegiko eskua ikusgai dagoenetik

Publikatuta: 2025/01/11 16:48 (UTC+1) Azken eguneratzea: 2025/01/11 17:02 (UTC+1)

Irulegiko eskuaren aurkikuntza historikoa izan zen duela bi urte. Duela hiru astetik Nafarroako Museoan dago ikusgai, Loizuko gizonarekin batera, eta ordutik biderkatu egin dira bisitak. 4.500 lagun igaro dira jada Iruñeko alde zaharrean dagoen museotik. Doakoa da bisita.

Bizirik sentitzeko bizia arriskatu behar

Publikatuta: 2024/12/06 15:34 (UTC+1) Azken eguneratzea: 2024/12/09 07:24 (UTC+1)

Arriskua erakargarria zen William Finegann kazetari eta surflari estatubatuarrarentzat. Surfean topatu zuen zoriontasuna, baina baita beldurra ere. Juan Aldaz soziologoak ekarri digu surfaren historia kontatuz Pulitzer saria irabazi zuen gizonaren ibilbidea

Lur Barnea, musikaren bidez Euskal Herriko historia kontatzen duen taldea

Publikatuta: 2024/12/01 12:53 (UTC+1) Azken eguneratzea: 2024/12/02 07:34 (UTC+1)

Aingeru Gorrotxategi Lur Barnea taldeko abeslaria da. Musika historikoa egiten dute; Euskal Herriko pasarteak kontatzen dituzte abestien bidez. Bi lagunek osatzen dute taldea; Eneko albokariak eta Aingeru gitarra-joleak.

Celeste Caeiro hil da, Portugalgo iraultzari krabelinekin izena eman zion emakumea

Publikatuta: 2024/11/15 22:41 (UTC+1) Azken eguneratzea: 2024/11/16 09:17 (UTC+1)

Caeiro, Alderdi Komunistako militantea, 91 urte zituela zendu da. Bere ekintzak indarkeriarik gabeko iraultza bati eman zion izena.

"Kasildak baino barrabil handiagoak dituzu!"

Publikatuta: 2024/11/09 16:10 (UTC+1) Azken eguneratzea: 2024/11/11 07:41 (UTC+1)

Saskitxoan eskuorriak eta bonbak garraiatzen zituen Kasilda Hernaez donostiar anarkistak. XX. mende hasieran, glamourrez betetako Donostia hartan, bera biluzik bainatzen zen Kontxako hondartzan, jende kontserbadorea eskandalizatzen. Emakume izanagtik ere, Gerra Zibileko gudetan parte hartu zuen

Juan Belmonte, tor-eroa

Publikatuta: 2024/10/27 14:50 (UTC+1) Azken eguneratzea: 2024/10/28 07:49 (UTC+1)

Ez zen ohiko toreatzailea. Ez zituen toreatzaile "klasiko" eta "ofizialak" gustuko. Berak bere bidea egin zuen. Arriskatua, eroa, apurtzailea... eta basapiztia? Juan Belmonte toreatzailea izan da aste honetako gure 'Traidorea'.

Isabel Mellén Artearen historialariak eliza erromanikoetako sexu-irudikapenei buruz dugun ideia deseraiki du

Publikatuta: 2024/10/21 18:11 (UTC+2) Azken eguneratzea: 2024/10/21 18:11 (UTC+2)

'El sexo en el románico' liburuan azaltzen duenez, nobleziaren
nagusitasuna eta boterea erakusten dute irudiek.

'Ikae' edo 'Igae': inskripzio paleohispaniko bat aurkitu dute Lantzeko meatze eremuan

Publikatuta: 2024/10/21 16:41 (UTC+2) Azken eguneratzea: 2024/10/21 21:24 (UTC+2)

Nafarroako Gobernuak uste du aurkitutako inskripzioak "baskonikoak" izan daitezkeela. Horrekin batera, halere, "garai hartako hizkuntzen errealitateari buruzko datu gutxi" daudela eta, "hipotesi" hori "zuhurtziaz" hartu behar dela ere esan du.

Raffaella Carrá: ile-hori inozoa ala askatasunaren aldarrikatzailea?

Publikatuta: 2024/10/13 14:45 (UTC+2) Azken eguneratzea: 2024/10/13 14:45 (UTC+2)

Nork zegoen Raffaella Carrák telebistan erakusten zuen irudiaren atzean? Nolako bizitza izan zuen? Zer aldarrikatu zuen? Juan Aldaz soziologoak eman dizkigu erantzunak

Andrew Irvinen arrastoak topatu dituzte Everesten, desagertu eta 100 urtera

Publikatuta: 2024/10/11 20:34 (UTC+2) Azken eguneratzea: 2024/10/12 09:34 (UTC+2)

Andrew Irvine eta George Mallory Everesteko gailurraren inguruan desagertu ziren, duela 100 urte, eta inoiz ez da argitu goraino iritsi ziren ala ez. Aurkikuntza honek, baina, misterioa argitzen lagun dezake.

Alain Vigneau, clown terapeuta

Publikatuta: 2024/10/06 15:10 (UTC+2) Azken eguneratzea: 2024/10/07 08:11 (UTC+2)

Psikoterapian clown arteak izan ditzakeen funtzioak ikertzen dihardu Alain Vigneauk. Ikerlaria da, baita clowna ere. Baina, batez ere, haurtzaro gogorrari ihes egin nahi dion gizona.

Erdi Aroko emakume "begano" baten gorpuzkiak topatu dituzte Mutrikun

Publikatuta: 2024/10/06 14:47 (UTC+2) Azken eguneratzea: 2024/10/07 08:11 (UTC+2)

Nola jakin dute Mutrikun topatutako Erdi Aroko emakumea "beganoa" zela? Zergatik ez zuen jango animaliengandik eratorritako janaririk? Noizkok dira topatu diren pertsona "beganorik" zaharrenak? Amarauna saioan galdera horiek eta gehiago erantzun dizkigu Maite Iris Garcia Collado arkeologoak.

Las Vulpes, Belladona eta genero diskriminazioa zer den erakutsi ziguten beste hainbat "zorra"

Publikatuta: 2024/09/26 12:01 (UTC+2) Azken eguneratzea: 2024/09/26 12:01 (UTC+2)

Musikaren industrian beti existitu izan den genero diskriminazioaz eta 80ko hamarkadako punkaz aritu da Kattalin Barcena.

Bere "autobiografia" txakurren ikuspuntutik idatzi zuen idazlea

Publikatuta: 2024/09/22 13:50 (UTC+2) Azken eguneratzea: 2024/09/26 12:38 (UTC+2)

14 txakur izan zituen, eta beraiengan topatu zuen pertsonengan aurkitu ez zuen leialtasuna. Elizabeth Von Arnim idazle britainiarrak txakur haiei buruz idatziz kontatu zuen bere bizitza

Amonite erraldoi baten fosila aurkitu dute Langraiz Okan

Publikatuta: 2024/09/12 20:40 (UTC+2) Azken eguneratzea: 2024/09/12 20:40 (UTC+2)

87 milioi urte inguru ditu eta Arabako Natur Zientzien Museoan gorde eta aztertuko dute.

Batasunaren Pribilegioaren ospakizunek hartu dute Iruñeko Alde Zaharra

Publikatuta: 2024/09/08 19:57 (UTC+2) Azken eguneratzea: 2024/09/08 20:20 (UTC+2)

Duela 601 urte Nabarreria, San Nikolas eta San Zernin burguak batu eta gaur egungo Iruñea osatzeko baimena eman zien Karlos III.ak. Ez da festarik falta izan gaur. Buruhandi eta erraldoiak izan dira karriketan, eta Udalbatza galaz jantzita ikusteko aukera izan dute iruindarrek.

Desagertutako hiriak: Tenochtitlan

Publikatuta: 2024/07/21 13:30 (UTC+2) Azken eguneratzea: 2024/07/21 13:30 (UTC+2)

Odol eta haragi erre usain nabarmena zuen Mexika edo Azteken hiriburuak. Urtean 15.000 bat lagun sakrifikatzen zituzten Jainkoak gurtzeko. Markel Elorza historia irakasleak azaldu digu nolakoa zen eta nola desagertu zen Tenochtitlan hiria

Zirku erromatar bat aurkitu dute Iruña-Veleiako aztarnategian, 5.000 ikusle inguru izan zituena

Publikatuta: 2024/07/16 16:47 (UTC+2) Azken eguneratzea: 2024/07/17 09:57 (UTC+2)

Arkikusen arabera, penintsulako iparraldeko erdialdean ezagutzen den hirugarren zirku erromatarra izango litzateke, Tarragona eta Kalahorrrakoen atzetik, eta jatorrizko trazadurari eutsiko liokeen bakarra, eraikin modernoek ezkutatzen ez dutelako.

Iruña-Veleian aurkitutako zirku erromatarraren lehenengo irudiak erakutsi dituzte

Publikatuta: 2024/07/16 19:35 (UTC+2) Azken eguneratzea: 2024/07/17 09:57 (UTC+2)

Arkikus enpresak irudi hauek eskegi ditu X sare sozialean. Bihar, asteazkena, Arabako Foru Aldundiak xehetasun gehiago emango ditu.

Ikurrina aurrenekoz eskegi zutenetik 130 urte beteko dira igandean

Publikatuta: 2024/07/12 13:24 (UTC+2) Azken eguneratzea: 2024/07/15 11:18 (UTC+2)

1894ko uztailaren 14an eskegi zuzten ikurrina lehen aldiz Bilboko Euzkeldun Batzokijaren balkoian. Luis eta Sabino Arana anaiek sortu zuten.

Neandertalak Down sindromedun umea zaintzeko antolatu zirenekoa

Publikatuta: 2024/07/07 14:04 (UTC+2) Azken eguneratzea: 2024/07/08 06:07 (UTC+2)

Zientzielariek deskubritu dute duela 200.000 urteko gizakiek elkar zaintzen zutela. Down sindromedun ume bati lagundu zioten. Noiz hasi ziren gizakiak elkar zaintzen? Nola iritsi dira ondorio horretara? Nola zaintzen zuten elkar neandertalek? Maite Iris Garcia EHUko arkeologia ikerlariak.

Munduko ardorik zaharrena aurkitu dute, 2.000 urtetik gorakoa, Sevillako hilobi erromatar batean

Publikatuta: 2024/06/18 11:49 (UTC+2) Azken eguneratzea: 2024/06/19 10:03 (UTC+2)

Jatorrian ardo zuria bazen ere, denborarekin kolore gorrixka hartu du.

Juantxo Agirre Mauleon: "Euskararen sorrerari argi apur bat emateko balio du aurkikuntzak"

Publikatuta: 2024/06/16 12:50 (UTC+2) Azken eguneratzea: 2024/06/17 09:57 (UTC+2)

Nafarroako Larunbe herriaren alboan, Arriaundi mendiko indusketan, harri bat topatu zuten 2022an. Harri hori zizelkatuta dago, latinezko hitzekin, eta hitz horien artean Larrahe hitza azaltzen da. Aranzadi elkarteko Juantxo Agirre Mauleonek aurkikuntzaren garrantziaz hitz egin digu.

K.o. I. mendeko aldare bat aurkitu dute Larunben, Larrahe jainko baskoiari eskainitakoa

Publikatuta: 2024/06/15 11:36 (UTC+2) Azken eguneratzea: 2024/06/17 10:03 (UTC+2)

Latinez idatzitako eta Valeria Vitellak sinatutako testu bat du aldareak. Erromatar garaian ere jainko indigena baskoiak gurtzen zituztela erakusten du piezak.

Aldare baskoi erlijioso bat aurkitu dute Nafarroan, 20 mende baino gehiago dituena

Publikatuta: 2024/06/15 13:21 (UTC+2) Azken eguneratzea: 2024/06/17 10:08 (UTC+2)

Emakume batek, Valeria Vitellak, Larrahe jainkosa baskoiari egindako eskaintza du aldareak, latinez idatzita. 2022an aurkitu zuten, Doneztebeko Erdi Aroko monasterioaren indusketa arkeologikoetan.

Duela 150.000 urteko giza arrastoak aurkitu dituzte Bizkaian

Publikatuta: 2024/06/12 12:28 (UTC+2) Azken eguneratzea: 2024/06/13 09:07 (UTC+2)

EHUko lantalde batek El Polvorín Karrantzako leizean aurkitutako giza hondar batzuk aztertu ditu, eta "Andere" izendatu duten emakume neandertal batenak izan litezkeela ondorioztatu du.

150.000 urte baino gehiago dituzten giza aztarnak aurkitu diztuzte Karrantzan, Bizkaiko zaharrenak

Publikatuta: 2024/06/12 12:00 (UTC+2) Azken eguneratzea: 2024/06/13 09:10 (UTC+2)

Aurkikuntza Bizkaiko Arkeologia Museoan egin dute, Karrantzako El Polvorin haitzuloko beheko galeria batetik zetozen hezurrak aztertzen ari zirela. Uste da aurkitutako gorpuzkiak eskeleto berekoak direla, ziurrenik emakume batenak.

55 urte bete dira Ekaingo kobako pinturak aurkitu zituztenetik

Publikatuta: 2024/06/08 21:21 (UTC+2) Azken eguneratzea: 2024/06/10 10:35 (UTC+2)

Duela 55 urte aurkitu zituzten aztarnak Azpeitiko Antxieta arkeologia taldeko Rafael Rezabalek eta Andoni Albizurik. Duela 13.000-14.000 urteko gizakiek eginiko pinturak dira, UNESCOk Gizateriaren Ondare izendatu zituenak.

Maria Josefa Sansberro ''Maddi'' mugalaria omendu dute Bigarren Mundu Gerran iheslariei laguntzeagatik

Publikatuta: 2024/06/08 20:03 (UTC+2) Azken eguneratzea: 2024/06/08 20:18 (UTC+2)

Bigarren Mundu Gerran Sara eta Bera artean iheslariei muga zeharkatzen lagundu zien. Pertsona askori lagundu zien berak sortutako pasabide batetik Lapurditik Nafarroara heltzen.

Munduko lider nagusiek Normandiako lehorreratzearen 80. urteurrena gogora ekarri dute

Publikatuta: 2024/06/06 14:48 (UTC+2) Azken eguneratzea: 2024/06/10 12:39 (UTC+2)

Duela 80 urte gauzatu zen Normandiako lehorreratzea, eta nazioarteko agintari askok horren urtemuga gogora ekartzeko ekitaldietan hartu dute parte ostegun honetan, Frantzian. Operazio militar horrek, Alemania naziaren gainbehera eragin zuen Bigarren Mundu Gerran.

Enriqueta Martí Bartzelonako vanpiroaren historia

Publikatuta: 2024/06/02 14:48 (UTC+2) Azken eguneratzea: 2024/06/03 11:28 (UTC+2)

Umeak bahitu, zatitu eta haien gorpuzkiekin ukenduak egiten omen zituen. XIX. mende amaierako Katalunian jaiotako emakumearen bizitza eta profil kriminologikoa aztertu digu Devi Yerga Amarauna saioko kriminologoak.

67 urterekin 3.500 kilometroko mendi ibilbidea egin zuen amona

Publikatuta: 2024/05/26 14:18 (UTC+2) Azken eguneratzea: 2024/05/27 07:00 (UTC+2)

Etxekoei esan zien paseatzera aterako zela, baina ez zen egia. 67 urterekin, Emma Gatewood-ek bre lehen mendi ibilaldia egin zuen: Apalatxeetako ibilbidea. Juan Aldaz soziologoak kontatu digu "amona Gatewood"en historia eta zerk bultzatuko ote zuen horrelako erronka egitera.