Gutxienez ezkerreko 130 hautagaik uko egin dute, 82 makronistak eta eskuin tradizionaleko bik. Ipar Euskal Herrian, bi barrutitan (4.ean eta 6.ean) hiruna hautagaitza izango dira; soilik bakarrean, bosgarren barrutian, erretiratu delako Lasserre macronista.
Fronte Popularreko 122 hautagaik beren hautagaitza erretiratu dute ultraeskuina geldiarazteko Macronen alderdian, ordea aginduak ez du aliantuen artean berdin eragin, naiz eta 50 hautagaik uko egin dioten bigarren itzuliari. Hori da Florence Laserre Ipar Euskal Herriko diputatuaren kasua.
Frantzian, Bilgune nazionalak datorren igandean erabateko gehiengoa lortzeko aukera du, baina horretarako barrutiz barruti ezkertiar eta macronistekin lehiatu beharko da. Eta hor dago gakoa, eskuin muturraren aurka bat egingo duten ala ez. EITBko nazioarteko arloburu Mikel Reparazek ditu azalpenak.
Ipar Euskal Herrian Fronte Popular Berriaren hautagaiak ohartarazi duenez, eskuin muturrari boterea eskuratzen laguntzeko arriskua dago Christian Devez (MoDem) Macronen gehiengoko hautagaia mantentzen bada.
Astelehen honetan argitaratutako datu ofizialen arabera, eskuin muturreko alderdiak botoen % 33,15 lortu ditu hauteskundeen lehen itzulian. Bigarren sailkatu da ezkerreko alderdien koalizioa (% 27,99), eta hirugarren Macronen bueltako aliantza (% 20,7). Parte hartzea handiagoa izan da, % 67,5ekoa.
Frantziako hauteskundeen lehen itzuliak argi utzi du Macron presidenteak eskuin muturrarekin, lehen itzulian garaile atera den Bilgune Nazionalarekin, edo ezkerreko Fronte Popularrarekin gobernatu beharko duela.
Le Penek "gehiengo osoa" eskatu du "batasuna eta adostasun nazionala berrezartzeko". Melenchonen esanetan, Fronte Popular Berria (NFP) da ultraeskuinaren alternatiba bakarra, eta bigarren itzuliak "aparteko intentsitatea" izango dula iragarri du. % 67,5ekoa izan da parte-hartzea.
Frantziako haustekundeetan lehen itzuliko parte-hartzea % 67,69koa izan da. 2022ko hauteskundeekin alderatuta, ia 20 puntu igo da parte-hartzea. Arratsaldeko seietan itxi dituzte hautesleku gehienak, nahiz eta Parisen zortziak arte botoa emateko aukera izan duten.
Jende ilara luzeak sortu dira Biarritz, Angelu edota Baionako hatestontzietan. Inkesten arabera, eskuin muturra gailenduko da, baina ezker koalizioak bigarren itzulera igarotzea espero du.
Frantziak bere historiako hauteskunderik garrantzitsuenetarikoak biziko ditu igande honetan. Izan ere, Marine Le Pen buru den alderdi ultraeskuindarrak (Bilgune Nazionala) gehiengoa lortu dezake horietan.
Frantziako eskuin muturrak gora egin du boto-asmoetan, eta botoen % 37 lor ditzake hauteskunde legegileen lehen itzulian. Ezkerreko alderdiak biltzen dituen Fronte Popularrak botoen % 28 lortuko lituzke.
Jordan Bardella hautagai ultraeskuindarrak, Gabriel Attal egungo lehen ministroak eta Manuel Bompard ezkertiarrak telebista eztabaidaren zenbait unetan ahotsa apur bat goratu badute ere, oro har, tonua zainduta saiatu dira frantziarren botoa erakartzen.
Le Pen-en RNk eta aliatuek botoen % 36 lortuko lukete, 250-280 diputaturekin; gehiengo absolutua 289koa da. Ezkerreko Fronte Popular Berria bigarren izango litzateke, % 27rekin (150-170 eserleku), eta alderdi makronista, hirugarren, botoen % 20 eta 90-110 diputaturekin.
Bestalde, Kylian Mbappe munduko futboleko izar handienetako batek igandean ohartarazi zuenez, "muturrak boterearen atarian daude. Mundu guztiari dei egiten diot botoa ematera, egoeraz jabetzera".
Eric Ciotti kanporatua izan zen, Marine Le Penen ultraeskuindarrekin ekainaren 30ko eta uztailaren 7ko hauteskundeeetarako aliantza bat egiteko asmoa zuelako.
EH Bai ezker abertzaleko koalizioak bat egin du Fronte Popularrarekin. Xabi Larralde EH Baiko kidearen ustez, "egoeraren larritasuna" kontuan hartuta hartu dute erabakia: "Lehenetsi behar ditugu ezkerreko sentibilitate ezberdinen artean bateratzen gaituzten elementuak, desadostasunen gainetik".
Frantzia Intsumisoak, Alderdi Sozialistak, ekologistek eta Alderdi Komunistak jarrerak hurbiltzea lortu dute denbora errekorrean. EH Bai prest agertu zen iragan astelehenean "historikotzat" jo duen fronte horretan parte hartzeko.
Eric Ciotti errepublikarren presidenteak, ordu batzuk lehenago, atea ireki dio RNrekin aliantza bat egiteko aukerari, eta barne-krisia eragin du alderdian, izan ere, eskuin muturrarekin akordio bat ixtearen aurka zeuden alderdikide asko.
Duela 80 urte gauzatu zen Normandiako lehorreratzea, eta nazioarteko agintari askok horren urtemuga gogora ekartzeko ekitaldietan hartu dute parte ostegun honetan, Frantzian. Operazio militar horrek, Alemania naziaren gainbehera eragin zuen Bigarren Mundu Gerran.
Lehen aldiz, antolatzaileek ez dute Errusiako ordezkaririk gonbidatu; bai, ordea, Ukrainako presidentea. Guztira, 25 estatuburu eta gobernuburu izango dira han.
Astelehen honetan egingo dituzte eztabaidak, eta aurrera egiteko aukerak urriak badira ere, Frantziako Gobernuarentzat une politiko txarrean iritsi dira.
"Alde guztiei entzun ostean, hitz eman dut erreforma hau ez dadin indarrean sartu testuinguru honetan. Aste batzuk hartuko ditugu elkarrizketarako, adostasun zabala lortzeko helburuz", esan du presidenteak Frantziatik 17.000 kilometrora dagoen artxipelagora egindako bisita azkarrean.
Frantziako presidentearen bidaia itsasoz haraindiko lurraldeetako arduradun eta ordezkarien eskaeren ondorio da. Horiek elkarrizketa-prozesu bat eskatu zioten estatuburuari, protesten zergatiari heltzeko, hau da, hauteskunde-erroldaren erreformari.
Jasaten duten diskriminazioa salatzeko manifestaldia egin eta komuneko papera bota dute Frantziako Gobernuak Baionan duen ordezkaritza aurrean. Aurten ere ezingo dute Euskara erabili, baina borrokan jarraituko dute, ondorengoengatik. Ziburun, Senperen, Donostian eta Bilbon ere mobilizatu dira.
Astelehenean piztu zen gatazka, Frantziako Parlamentuan erreforma eztabaidatu ondoren. Izan ere, hamar urte lurraldean bizi diren frantziarrei ematen die boto eskubidea erreformak, eta indigenen zati handi batek uste du erabaki horrek bere eskubideak murrizten dituela.
Jean Noel Etcheverry Txetx eta Beatrice Molle "bakearen artisauak" errudun jo ditu bi ekintzaileok epaitzeaz arduratu den Parisko Zigor Auzitegiko epaileak, baina zigorrik gabe uztea ebatzi du.
"Pozik" agertu dira sententziarekin Etcheverry eta Molle, bien iritzian, frogatuta geratu delako euren ekintzen xedea indarkeria amaitzea eta bakea lortzeko urratsak ematea izan dela beti. Helegiterik ez dutela aurkeztuko iragarri dute.
Bigarren indusketan ere, ez dute Jose Miguel Exeberria "Naparra"ren gorpuzkirik aurkitu. 1980an desagertu zen eta Batallon Vasco Españolek hartu zuen bere gain desagertzea. Sekretu Ofizialen legea indargabetzea eskatu dute, beste behin, 'Naparra'-ren senideek.
Frantziako sindikatuek Macronen aurkako beste protesta bat egin dute maiatzaren 1ean. Erretiroaren erreformaren aurkako protesten ostean, aurten soldata igoera eskatu dute sindikatuek.
Galderak ere euskaraz idatzita egongo dira. Frantziako Hezkuntza Ministerioak jakinarazi dio neurria Euskararen Erakunde Publikoari, eta zehaztu Seaskako ikasleek soilik izango dutela aukera hori. Seaskak dio "albiste ona" dela, baina ez dagoela datorren urteetarako bermerik.
Txetx Etcheverry eta Beatrice Molle datorren astean epaituko dituzte Parisen, Luhusoko operazioaren harira. ETArekin lotura izatea leporatzen diete, besteak beste. Biek esan dute bakearen alde jardun zutela, eta egindako lanak ez duela zerikusirik terrorismoarekin.
Macronek gaineratu duenez, Jorasango Estatu Islamikoaren "asmoak" kontuan hartuta, alerta maila gorena ezarri dute Frantzian, "badaezpadako neurri gisa".
"Estatu Islamikoak Moskuko atentatua bere gain hartu ondoren, gure herrialdeak jasaten dituen mehatxuak ikusita, Vigipirateko maila gorenera igotzea erabaki dugu: atentatu larrialdira", jakinarazi du Gabriel Attal Frantziako lehen ministroak X sare sozialean duen kontuan.
Akusatua ihes eginda zegoen, eta, euroagindu bati esker, Frantzian atxilotu zuten otsailean. Orain, epaiketa berri bat egin beharko da, azaroan beste bost akusatuak epaitu ostean.
Gilles Simeoni Korsikako presidenteak esan du prozesua "finalerdietan" dagoela eta orain "finalerdia eta finala irabazteko" daudela. Gerald Darmanin Frantziako Barne ministroak nabarmendu duenez, ez da Korsikako herri baten existentzia onartzen, "kultur komunitate" batena baizik.