Pablo Hernando: "Misterioak zentzu apurrik ere ez badu, ikusleak adarra jotzen ari zaizkiola sentituko du"

Sitgesetik eta beste hainbat jaialditatik pasatu eta gero, ostiralean, martxoak 28, zinema aretoetara iritsiko da Una ballena Pablo Hernando zinemagilearen (Gasteiz, 1986) hirugarren film luzea, Berserkeren (2015) eta Esa sensación Juan Cavestanyrekin eta Julian Genissonekin idatzi eta zuzendutako lanaren ondoren.

EITBren parte-hartzea duen filmak unibertso gandutsu, umel eta misteriotsua sortu du; han, portuaren kontrola bereganatzeko borrokan ari den gangster batek, Ramon Barea aktoreak gorpuzten duen Melvillek, misio berezia aginduko dio soldatapeko hiltzaile enigmatiko bati (Ingrid Garcia-Jonsson).

Hernandorekin hitz egin dugu, pelikulak irekitzen duen espazio likitsean sartzeko, zinema beltza, misterioa, fantasia, zientzia-fikzioa eta akziozko zinema nahasten dituen "misteriozko baina ez intrigazko" pelikulaz gehiago jakiteko.

Europa mailako estreina Sitgeseko jaialdian egin eta beste hainbat festibaletatik pasatu eta gero iritsi da Una ballena zinemetara. Zer erantzun jaso duzu jaialdiz jaialdi egindako ibilbide honetan?

Oso ondo joan da. Udaberrian, Espainiako estreina komertziala beste herrialde batzuetako jaialdietan egingo ditugun proiekzioekin batuko da.

Sarbide zuzena jarri dut Letterboxd eta Filmaffinityrako.

Ezberdina da egilearen bertigoa pelikula jaialdi batean edo publiko orokorrari erakusten zaionean? Nola egiten diozu aurre filma publikoari erakusteko uneari?

Publikoaren aurreko lehen proiekzioa da izugarriena, jaialdi batean zein estreinaldi komertzial batean izan. Nahiz eta une hori iristen denerako pelikula jende pilo batek izaten duen ikusita (ekoizleak, banatzaileak, konfiantzazko jendea…), benetan inoiz ez duzu jakiten publikoak nola hartuko ote duen.

Nik neuk oso txarto pasatzen dut estreinaldietan, sufrimendu fisikoa pairatzen dut emanaldian zehar eta gaixotu ere egiten naiz. Ez da urduritasun kontua, baina pelikula mila aldiz ikusi dut dagoeneko eta funtzionatzen ez duena da ikusi ahal izaten dudan bakarra, alde itsusi guztiak. Gero iristen da interesgarriena: pelikulatik aldendu eta besteak berarekin nola jokatzen duten ikustea.

Hain zuzen ere, oso pelikula irekia da, interpretaziorako hariak ugari eskaintzen dituena. Nolako ikuslea izaten duzu buruan pelikula idazteko eta zuzentzeko orduan?

Duela gutxi, Nacho Vigalondok oso ondo azaldu zuen hori berori Blueskyn. Idazten ari naizela, ez naiz gai ikusle motetan pentsatzeko; are gehiago, ez daukat argi horrek zer esan nahi duen.

Idazten ari naizen bitartean, gidalerro bakarra da atsegin ote dudan, pelikula barruan zentzurik ote duen eta funtzionatzen ote duen.

Hori esanda, komunikatzen dituzun arte ideiak existitzen ez direla uste dut. Komunikazio hori zeure ni-irakurlearekin edo ni-ikuslearekin egin daiteke, baina, nire aburuz, ideiak zure burutik irten behar dira, benetan jaio daitezen, eta beste mintzaira baten bidez gorpuztu: idazkera, pintura, musika… dena delakoa.

"Una ballena"

Pelikula esaten denaren eta isiltzen denaren arteko jolasean ari da etengabe, erakusten duenaren eta ilunpean estaltzen duenaren arteko joan-etorrian. Nola garatu da borroka hori pelikula idazteko, filmatzeko eta editatzeko orduan?

Pelikula Ingriden istorioa izan da niretzat une oro. Paraleloan Melville bere jardun klandestinoetan ikusten badugu ere, oso garrantzitsua zen formalki Ingridek munduari begiratzeko duen modutik kontatuta egotea pelikula.

Misteriozko pelikula da Una ballena, baina ez da intrigazko pelikula bat. Ez dago ikertzen ari den eta ikusleari informazioa argitzen doan ikertzailerik. Misterioa bestelakoa da, lausoagoa.

Nola gordetzen da iradokitzeko ahalmenaren eta sinesgarritasunaren arteko oreka? Zer garrantzi, gaitasun eta arrisku ditu joko horrek?

Arbitrariotasuna da misterioaren arrisku handiena. Misterioak ez badu zentzurik, ez badu inolako oinarririk edo ez bazaitu gidatzen ikusten dena baino sakonagoa den zerbaitetara, irakurlea konturatu egingo da eta adarra jotzen ari zaizkiola sentituko du.

Pelikula dentsoa izan daiteke Una ballena, baina ez da iragazgaitza. Oso polita izaten ari da horren berri izatea proiekzioen ondorengo solasaldietan edo filma ikusi dutenen iritziak irakurtzean.

Nire pelikula faboritoetako batzuk ez ditut erabat ulertzen edo hainbat aldiz ikusi behar izan ditut erabat ulertu arte. Kontua da zilegi dela ikusle bezala galduta egotea, baina inoiz ezin diozu utzi pelikula zerbaitekin lotuta zauzkala sentitzeari. Hori da niretzat alderik baliotsuena.

Hala ere, badira, noski, hitzaren zentzurik txarrenean kriptikoak diren pelikulak, gaitasunik ezagatik edo koldarkeriagatik.

Ingrid Garcia-Jonsson

Ingriden pertsonaiari buruz (Ingrid Garcia-Jonsson) ari garela, nola landu duzue interpretazioa horren emaitza hieratikoa, emozioetatik aldendutako nortasun hori, lortzeko?

Oso zaila da hustasuna interpretatzea, eta ez dut ezagutzen begiratzen soilik onak diren aktore asko, ezta ezer egiten ari ez direnean ikusteko interesgarriak diren asko ere.

Ingridek aktore gisa duen superbotereetako bat da inoiz ez dela mengela, ezta ezer egiten ari ez denean ere. Beti du zerbait barruan, definitzen zaila den zerbait. Zerbait arraroa.

Horregatik idatzi nuen gidoia berarengan pentsatzen. Miresmenez soilik hitz egin dezaket pelikulan egin duen lanari buruz.

Ramon Barea da filmeko beste aktore nagusia. Zergatik aukeratu zenuen eta nolakoa izan da berarekin Melville pertsonaia eraikitzeko prozesua?

Ramonek berehala ezartzen du ikuslearekiko konexioa. Hurbilekoa eta maitagarria egiten duen zerbait du. Gertukoa eta, aldi berean, karismatikoa da, baina ez harroa. Gainera, Melville izeneko pertsonaia bat oso ondo dagozkion ahots eta eitea ditu; nolabaiteko epikarik gabe, lotsagarria litzateke.

Pertsonaiak hainbat lotura ditu zenbait elementu fantastikorekin, eta uste dut horrek apur bat nahasi zuela Ramon hasieran, baina proiektuarekin jakin-mina piztu zion zerbait ere izan zen agian.

Ramon Barea, "Una ballena"n

Preprodukzioan bertan konturatu zen nire asmoa pertsonaia normaltasunean girotzea zela, inora jaso edo "generozko" bihurtzeko asmorik gabe, eta dena oso erraza izan zen hortik aurrera.

Zinema beltza, fantasia, akzioa, zientzia-fikzioa… Genero asko daude Una ballenan. Zer jarrera hartu duzu genero horietako bakoitzaren hitzarmenen aurrean eta zer baimen eman diozu zeure buruari horiek hausteko?

Egia esan, ez dut horretan pentsatu pelikula egiteko orduan. Filmaren premisan badago hiltzaile bakartiaren arketipoaren gaineko hausnarketa bat, baina abiapuntua da, besterik ez.

Ez da egon etiketarik ez idazte prozesuan ezta lantaldeko gainerako kideekin izandako elkarrizketetan, eta ez gara oinarritu genero horietatik espero diren gauzetan. Ez dago inolako iraultzarik, ezpada horien gaineko ezaxolatasuna.

Baduzu beste egitasmorik esku artean?

Gauza bat filmatu nahi dut udaberri honetan, zerbait arina eta etxekoa.

Horrez gain, filmatu nahiko nituzkeen hainbat gidoi dauzkat. Baina ez dakit zein izango den egingo dudan hurrengoa; ez dago nire esku, interesa duen ekoizleren bat agertu behar da.