Eli Gallego nutrizionistak heste narritakorra hestearen eta garunaren arteko desoreka baten eraginez sortzen dela azaldu digu. Funtzionaltasunean eragina duen arazo bat da. Emozioak izaten dira heste narritakorraren eragile nagusiak. Arazo honi aurre egiteko hainbat aholku  eman dizkigu.

Igande honetan izandako Getxotik Oinez Biziren X. edizioan parte hartu du Alberto Martinez Osasun sailburuak. Azaldu duenez, Euskadiko bizi-itxaropena Europako altuenetakoa da, Italiarekin batera. Gainera, osasun sistema indartsua baten eta aktibo mantentzearen garrantzia ere nabarmendu du.

Ikerketa baten arabera, ordutegi-aldaketak eragin negatiboa du gure osasunean eta ongizatean, eta sortzen duen energia-aurrezpena oso txikia da.

Terapiak gazte askoren babeslekuak dira. Ahulezia balitz ikusteari utzi eta emozioen mundua gizarteko hainbat alderditatik landu beharko litzateke: eskolan, kalean, erakundeetan... Osasun sistemari lanabes eta baliabideak eman behar zaizkio, eta prebentzio neurriak ere funtsezkoak dira.

Konfinamendua bukatu zenean, bere burua okerrago ikusi zuen Aroak. Uda ondoren, eskolekin hasi eta ezin zuen bertan egon, lau hormen artean; hainbeste ikaskiderekin batera urduritu egiten zen. Klasera joateari beldurra hartu zion. Haatik, psikologoak horri aurre egiten lagundu zion.

Bizkarrezurreko arazo bat izan zuen txikitan Garazik. Ebakuntza egin ondoren, medikuek apur bat argaltzeko gomendatu zioten eta hor egin zuen "klak" bere buruak. Argaltzen hasi eta jendeak itxura ona zuela esaten zion kalean. Une horretan hasi zen bere gainbehera.

Eskola-jazarpenarekin alderatuz, ziberjazarpena ez da eskola eremura mugatzen. Zailagoa da identifikatzeko, nahiz eta pertsona gehiago jakitun izan; gainera, denboran luzatzen da.

Nola ordaintzen ari gara WhatsApp, TikTok eta tankera horretako doako plataformak? Telmo Lazkano adituaren hitzetan, zerbaiten truke ordaintzen ez baduzu, zu zara produktua. Hala, hainbat teknika baliatzen dituzte pantailara itsatsita izateko: 'Logika algoritmoa' eta Echo Chamber.

Gaur egun, nerabeen onarpen soziala oso lotuta dago jarraitzaile, "like" eta iruzkin kopuruarekin. Izugarrizko estres emozionala dakar horrek, egunero elikatu beharrekoa, gainera. Garazik, Laurak eta Aroak gainditu dute dagoeneko onespen premia hori.

Rakel Martinezek eta Miren Viñek loaren higieneari buruzko tailerrak ematen dituzte. Loaren higienea gure ohiturak aldatzearekin hasten da, pilulak hartzea ekiditeko eta ondo lo egiteko.

Naroa Martinez psikopedagogoa heriotza eta doluan aditua da. Tabu asko daude oraindik gai hauen inguruan. Bere hitzetan, mina partekatzea funtsezkoa da. Dolua pasa beharreko zerbait da, baina zama bakarrik ez eramateak min hori asko arindu dezake.

Laurari eskola-jazarpena egin zioten nerabezaroan. Bere burua zauritzen hasi zen, min emozionalari aurre egiteko modu bat zelako. Gerora etorri zen suizidio saiakera. Adituen arabera, beharrezkoa da ondoezari erreparatzea eta horren gainean hitz egitea.

Nerabeak trantsizio-garai betean bizi dira eta zaila izaten da askotan nahasmendua detektatzea. Umore aldaketa handiak, bat-batean asko argaltzea, isolatzea, interes falta, higiene falta… Horiek dira kontuan hartu beharreko hainbat adierazle.

"Zurrunbiloa" gazteen osasun mentala ardatz duen telesailaz aritu zaizkigu Aitziber Agirre Zurrunbiloa proiektuaren arduraduna eta Laura de la Iglesia gaztea. Agirrek nabarmendu duenez, etxeetan osasun mentalaz hitz egitea eta arazoez galdetzea ezinbestekoa da.

Nerabezaroan hasten dira genero rolak oso modu espezifikoan eragiten identitatearen eraikuntzan. Mutilek, oro har, gorputzaren bidez ematen dituzte mezuak eta nesken kasuan, presio estetikoa nabarmena da. Heteropatriarkatuak efektu negatiboak ditu gazteen osasun fisiko eta mentalean.

Laura de la Iglesiak (eskola-jazarpena), Eneko Sagastumek (droga eta joko-menpekotasuna), Garazi Olaizolak (elikadura nahasmendua) eta Aroa Colasek (depresioa eta antsietatea) azaldu digute nerabezaroan, besteak beste, beldurra eta haserrearekin bizitakoa.

Lotsa, beldurra, haserrea, poza… Emozioak asko bizi-biziak dira eta nerabeek askotan ez dakite kudeatzen. Garuna oraindik garatzen dago eta, helduekin konparatuta, ezberdin funtzionatzen du. Gehienetan, arrakasta soziala lortzeko eta esperientzia berriak bizitzeko hartzen ditu erabakiak.

Begoña Etxeberriak covid iraunkorra du, etengabe pairatzen ditu gaixotasunaren sintomak. Sintomen artean takikardiak, anemia eta nekea dira. Ikerketetan itxaropena du eta eskatzen du horretan diru gehiago inbertitzea.

Euskal herritar gehienek badakite iraungitako sendagaiak farmazietan dauden bilketa-guneetara eraman behar direla, nahiz eta baden oraindik zaborrontzira edo komunetik behera botatzen duenik. Luis Fernandez Azpiazu farmazialariaren arabera, adinekoak hurbiltzen dira gehien SIGRE puntuetara.

Maider Garcia de Bikuña sexologoak dio nerabeek gizarteak markatutako estereotipoei heltzen dietela ziurtasun falta dutelako, bide propioa egitea zailagoa delako. Aroa Colasek (depresioa, antsietatea) eta Eneko Sagastumek (droga eta joko-menpekotasuna) gizartearen babes falta igarri dute noizbait.

Familiak berebiziko garrantzia du nerabearentzat, munduarekin izango duen harremana baldintzatzeraino. Eneko Sagastumeren (droga eta joko menpekotasuna) familia izan zen bere frustrazio eta presioen fokoa. Aitona zuen bidelagun bakarra. Laura de la Iglesiak (bullying) berriz, ama izan du alboan.

Donna Apellaniz Donostiako terapeuta emozionalaren bisita izan dugu. Nondik gatoz? Zer jaso dugu gure haurtzaroan? Galdera horien atzean mami handia dagoela kontatu digu Donnak.

Idorreriari aurre egiteko gomendioak eman dizkigu Andrea Larreak, On Ekin nutrizio eta psikologia zentrotik. Jakien zuntzak, hidratazioa, jaten dugun kopurua, ohiturak sortzea edota kirola egitea garrantzitsuak dira komunera ondo joateko. Bestalde, estresak eta egoera emozionalak garrantzia dute.

Amaia Lekue bere ama zaintzeko prest dago, baina berak ere alaba txikia du, eta bion zaintza uztartzeak beldurra ematen dio. Ama erresidentzia batean sartzeko ez du bere burua ez ekonomikoki ez emozionalki prestatuta ikusten, eta gaur egungo sistema asko aldatu beharko litzatekeela uste du.

Onintza Muruagak 41 urte ditu, eta 15 urte eman ditu bere ama zaintzen. Berak 26 urte zituela amak iktus bat izan zuen, eta ordutik dependentea izan zen. Bere bizitzan eragin sakona izan dute urte horiek: isolamendua, errudun-sentimendua… 7 urtez egon da psikologoarenera joaten horiei aurre egiteko.

Ana Mezok miopatia bat du, gaixotasun degeneratibo bat. Anak badaki etorkizunean gurpil-aulki batean amaituko duela, eta horretarako prestatzen ari da, bai emozionalki, baita etxea ere. Ez du erresidentzia batera joan nahi, baina, aldi berean, etxeko barne-langileen erregimenaren oso kontra dago.

Arrain espezie batzuetan egoten den anisakisak kalte egiten badigu kontuz ibili behar gara. Arraina izozkailuan sartu, ondo frijitu… Badira egin beharreko hainbat pausu, Irungo Felix arraindegiko Lander Yarzabalek azaldu digunez. Antza, ur hotzetan arrantzatutako arrainek ez dute anisakisik izaten.

Eneko Arietaorbe 14 urteko gaztearentzat Ada katua senidea da. Umea zenean, bere aita minbiziak jota hil zen eta galera hartatik denbora gutxira amari ere gaitz berdina diagnostikatu zioten. Testuinguru horretan, Ada berebiziko sostengua izan da Enekoren bizitzan.

Iker Osa 11 urteko gazteak oso harreman berezia du zaldiekin. Ikerrek autismoa du, eta bere aitak, Iñaki Osak, askoz alaiago eta berritsuago nabaritzen du semea zaldiekin dagoenean.

Irkus Robles-Arangizen txakurra da Gora. 33 urtez alkoholismo arazo larri bat izan ostean sartu zen Irkusen bizitzan. Gorari esker, bakardadeari aurre egin dio Irkusek, eta bere errehabilitazioan ezinbesteko bidelaguna izan da.

Amaia Oraak bi seme-alaba ditu: Brayan eta Afrika. Seme-alabek garapen atzerapena dute eta psikomotrizitatea eta gaitasun sozialak lantzeko terapia egiten dute animaliekin; batez ere, txakurrekin.

Egun, Arantxa psikologoa da. Gaztetan medikua izan nahi zuen, eta karreran sartzeko nota nahikorik lortu ez zuenean depresioan sartu zen. Terapian beldur bati aurre egiteko proposatu zioten, eta zaldiei beldurra zienez, hipika batean eman zuen izena. Zaldiek depresiotik irteten lagundu zioten.

Ahoko osasun bikaina izateko aholkuak eman dizkigu Eider Unamunok Gertu osasun zentrotik. Noiz aldatu behar da hortzetako eskuila? Suabea, erdikoa edo leuna, zein da hobea? Hortzetako pastak nolakoa izan behar du? Nola eta noiz garbitu behar dira hortz arteko tarteak hariarekin?

Iñigo Vicens "Adinberri" saioko aurkezlea da. Saioaz mintzatu da: adineko pertsonei zuzendutako saioa da, zahartze aktiboa bermatzeko helburuarekin. Kirolaren garrantziaz ere hitz egin digu, adin guztietako pertsonek kirola egitearen beharraz, hain zuzen.