Jaurlaritzak genero-ikuspegia txertatu du Euskadiko eraikinen eta etxebizitzen diseinua zehazteko dekretuan

Eusko Jaurlaritzaren bizigarritasun-dekretu berriak genero-ikuspegia txertatu du eraikinen eta etxebizitzen diseinuan, eta, hartara, atarietan eta eremu komunetan segurtasunik eza sortzen duten zoko eta angelu itsuak saihestuko dira, eta jangela-sukaldea espazioa ahalik eta gehien integratuko da, etxeko lanak ikus daitezen eta familia-unitate osoak parteka ditzan. 

Horrela ezartzen du Gobernu Kontseiluak gaur, asteartea, onartu duen Euskadiko etxebizitzen gutxieneko bizigarritasun-baldintzak eta diseinu-arauak zehazten dituen Dekretuak. Arau berri horrek lotura bat ezartzen du etxebizitzaren tamainaren eta espazioen eta bizikidetza-unitatearen ezaugarrien artean. Arau horrek kanpoko espazioei (terrazak eta balkoiak) eta mugikortasun urriko pertsonentzako irisgarritasun-etxebizitzei eragiten die. Halaber, genero-ikuspegia txertatzen du eraikinen diseinuan eta espazioen deshierarkizazioa proposatzen du. Gainera, etxebizitzen orientazioa ezartzen du, eguzkitze egokirako. 

Iñaki Arriola sailburuak astearte honetan ezagutzera eman ditu Euskadiko etxebizitzek eta zuzkidura-bizitokiek bete behar dituzten gutxieneko eraikuntza- eta bizigarritasun-baldintzak modu bateratuan jasotzen dituen autonomia-erkidegoko lehen arauaren ildo estrategikoak, bai eta nagusiki bizitegi-erabilerarako erabiltzen diren eraikinak ere, helburu nagusia Euskadiko etxebizitzaren estandarrak hobetzea eta handitzea baita.

Ildo horretan, Arriolak azaldu du arau "garrantzitsua" dela etxebizitza berriak eraikitzeko eta zaharrak birgaitzeko gutxieneko baldintzak zehazten dituelako eta arau horrek eragina izango duela bertan bizi diren pertsonen erosotasunean eta bizitzeko moduan, "erosotasun, osasungarritasun, irisgarritasun eta efizientzia energetikoaren estandarrak hobetuko direlako".

Sailburuak prentsaurrekoan azaldu duenez, Dekretuari esker, "egungo etxebizitza zurrun baina erreformagarritik, etxebizitza aldakor eta malgura jauzi egingo da, hau da, etxebizitzaren banaketa aldatzeko eta bertan bizi direnen bizitzako etapetara egokitzeko aukera emango duen etxebizitzara jauzi egingo da". Izatez, Dekretuak honako alderdi hauek arautzen ditu: neurriak, banaketa eta orientazioa; kanpoko espazioak eta egonlekuak; erosotasun termikoa; ekipamendua; osasungarritasuna; argiztapen naturala; jasangarritasuna; irisgarritasuna; segurtasuna; erabilera; eta mantentze-lanak.   Etxebizitzaren tamaina eta espazioak eta bizikidetza-unitatearen ezaugarriak lotzen ditu. Etxebizitza, gutxienez, bi pertsonak okupatzeko modukoa izango da, eta gutxienez 35 metro karratuko azalera erabilgarria izango du (25 metro karratu pertsona batek okupatzen dituen zuzkidura-bizitokien kasuan). Gainera, beste 4 m², gutxienez, izango ditu terraza kontzeptu gisa.  

 Kanpo-espazioaren kontzeptua hala finkatzen da gutxieneko etxebizitza-programan. Gainera, proiektu berrietan txerta daitezen errazte aldera, 10 m² bitarteko kanpoko espazioek ez dute eraikigarritasunari dagokionez konputatuko.     Dekretuak proposatzen du, halaber, espazio horiek neurri bereko begiratoki itxi batez ordezkatu ahal izatea, betiere plangintzak horretarako aukera ematen duenean, edo, are gehiago, espazio horiek alde batera utzi ahal izatea. Alabaina, azken kasu horretan, eta arauak terraza eta balkoiak ezartzeari ematen dio garrantziaren ildotik, etxebizitzaren egoteko espazioa 8¿m² handitu beharko da gutxienez, eta azalera hori ondorio guztietarako konputagarria izango da.     Arauak irisgarritasun unibertsalaren irizpideetan sakontzen du, eta dagoeneko derrigorrezkoa den horretan aurrerapenak sartzen ditu, hala nola, eraikineko ibilbide eta espazio guztietarako sarbide librea bermatzea eta sustapen berri bakoitzean mugikortasun murriztua duten pertsonentzat egokitutako etxebizitza-erreserba egitea. Horrez gain, gela bakoitzean (sukaldea, jangela-egongela, komuna eta, gutxienez, gela bat) gutxieneko neurri batzuk bete beharko dira, gerora sortutako mugikortasun murriztua duten pertsonek erabili ahal izan ditzaten edo, bestela, doikuntza txiki batzuekin egokitu ahal izan daitezen. Horrela, etxebizitza guztiak erraz egokitu daitezkeela bermatuko da, eta jauzi kualitatibo garrantzitsua izango da hori.   Dekretuaren beste ekarpen bat da ohiko konfigurazio bereizia eta konpartimentatua apurtzen duen etxebizitzaren deshierarkizazioa, hau da, logela nagusi bat, zabala eta bigarren mailako beste bat edo batzuk, askoz txikiagoak (6 metro karratukoak batzuetan) aintzat hartzen dituen konfigurazio tradizionala apurtzen duena. Arau berriak ezartzen du logela guztiek gutxienez 10 metro karratu izango dutela, edo 11,5 metro gutxienez biltegiratze-espazioa ere barne hartzen badute. Soilik hirugarren logela batek, halakorik badago, izan dezake 8,5 metro karratu, baldin eta egongelari aparteko beste 3 metro gehitzen bazaizkio.   Beste gai batzuk ere arautzen dira, hala nola etxebizitzen eguzkialdi egokirako orientazioa, komun kopurua eta gela komunen gutxieneko azalera (sukaldea, jantokia edo egongela), etxebizitzaren gela kopuruaren arabera handitzen direnak. Ildo horretatik, sukaldearen gutxieneko neurria 7 metro karratukoa izango da (babes ofizialeko etxebizitzetarako jada eskatzen zena); egongelarena eta komunena, berriz, 13 metro karratukoa eta 3,5 metro karratukoa izango da, hurrenez hurren.